Akademían er ekki paradís. En nám er vettvangur þar sem hægt er að skapa paradís. Þrátt fyrir takmarkanir sínar er kennslustofan staður hins mögulega eftir sem áður. Á þessum vettvangi hins mögulega getum við unnið hörðum höndum að frelsi og krafist þess af sjálfum okkur og félögum okkar að við opnum huga okkar og hjarta andspænis raunveruleikanum um leið og við ímyndum okkur í sameiningu aðferðir til að sigrast á takmörkunum og ögra. Þetta er menntun sem iðkun frelsi.¹ 1 bell hooks, Teaching to Transgress: Education as the Practice of Freedom (New York: Routledge, 1994), 207.

MIKILVÆGI
ÖGRUNAR

Það að ögra er þýðing á enska hugtakinu „transgress“ sem rekur uppruna sinn til latneska orðsins „transgredi“: „trans“ (þvert yfir) og „gradi“ (að fara). Hugtakið merkir bókstaflega að fara þvert yfir eitthvað. Sá sem ögrar er einstaklingur sem fer yfir mörk þess sem er landfræðilega, siðferðilega, samfélagslega, fagurfræðilega, menningarlega eða lagalega viðtekið eða þekkt. Þær ástæður sem búa að baki ögrun þess viðtekna eru ólíkar auk þess sem viðtekin mörk eru aldrei í kyrrstöðu heldur á stöðugri hreyfingu. Mörkin eru gjarnan samfélagslega mótuð, tæknilega skilyrt og tímanum undirorpin – og þegar þau hafa verið skilgreind þá tökum við gjarnan þátt í að verja þau. Slík óstöðug landamæri afmarka þekkingu okkar, samkennd okkar og skilning okkar á veröldinni sem og stöðu okkar mannfólksins innan hennar.

Ögrunin endurskilgreinir raunveruleikann. Ögrun viðtekinna siðferðisgilda leiddi hefðbundið þrælahald til lykta.² 2 Naomi Klein, This Changes Everything (London: Allen Lane, 2014). Í baráttu gegn þrælahaldi lék áhrifarík skýringarmynd stórt hlutverk. Árið 1788 birtu breskir andstæðingar þrælahalds teikningu af átjándu aldar skipinu Brooks sem gat flutt fjögurhundruð þræla í hverri ferð en skipið sigldi til Liverpool á Englandi. Þessi ögrandi skýringarmynd átti þátt í því að breiða út skilning á fyrirlitlegu eðli þrælahalds, andstyggilegri mannlegri hegðun sem brýtur gegn grundvallarmerkingu þess að vera manneskja. Frá því að teikningin leit dagsins ljós liðu önnur fjörutíu og fimm ár áður en þrælahald var afnumið með öllu í Bretlandi í krafti sameiginlegrar baráttu fólks.³ 3 Suzanne Labarre, „Infographic: The Slave-Ship Chart That Kindled The Abolitionist Movement,“ FastCompany, 23. 7. 2012, fastcompany.com/1670325/infographic-the-slave-ship-chart-that-kindled-the-abolitionist-movement.

Eins ögrum við hinu viðtekna af einskærri mannlegri forvitni.⁴ 4 Yuval Noah Harari, Sapiens: A Brief History of Humankind (London: Vintage, 2011) & Leonard Mlodinow, The Upright Thinkers:

The Human Journey from Living in Trees to Understanding Cosmos (London:Penguin Books, 2015). Austurríski eðlisfræðingurinn Ludwig Boltzmann (1844–1906) ögraði vísindasamfélaginu á sínum tíma með kenningu sem fól í sér að frumeindir og sameindir væru raunverulega til.⁵ 5 „Kinetic Theory of Gases,“ Encyclopædia Britannica, (u.) 14. 7. 2018, britannica.com/science/kinetic-theory-of-gases. Kenningum hans var harðlega mótmælt af öðrum vísindamönnum og Boltzmann veiktist af alvarlegu þunglyndi sem leiddi loks til þess að hann framdi sjálfsmorð.⁶ 6 John Blackmore, Ludwig Boltzmann: His Later Life and Philosophy, 1900–1906. Book Two: The Philosopher (Dordrecht: Kluwer, 1995). Þá ögrar fólk þegar þær reglur sem eru til staðar verða fjötur um fót. Vilji maður byggja hús á ræktarlandi í Egyptalandi með löglegum hætti þá kallar það á allt frá sex til ellefu ár af skriffinsku. Af þessum sökum ögra margir löggjöfinni og reisa sér heimili með ólöglegum hætti.⁷ 7 Hernando de Soto Polar, The Mystery of Capital: Why Capitalism Triumphs in the West and Fails Everywhere Else (New York: Basic Books, 2000). Ögrun felur í sér endurskilgreiningu og endurhönnun þess sem talin eru viðtekin sannindi.

Við verðum að byggja sannleikann á þeim veruleika sem við þekkjum, fremur en að líta á sannleikann sem einhverskonar algilda þekkingu. Sannleikann ber að skilja sem getuna til þess að greina muninn á staðreyndum og lygum. Þetta er boðskapur sálgreinandans Hönnu Segal í viðtali við Jon Henley fyrir The Guardian. Í viðtalinu rökstyður hún þá afstöðu að leitin að sannleikanum sé rannsókn sem auki skilning. Sálgreining, eins og hún er stunduð í dag, leggur upp úr því að sannleiksleitin sé í sjálfri sér læknandi og heilandi og geti breytt lífi manns. Árangur sannleiksleitarinnar er því fólginn í tvennu; hún eykur bæði þekkingu og vellíðan sannleiksleitandans – eykur hamingju hans, leyfi ég mér að segja. Líkt og Hanna Segal segir í viðtalinu: „Sannleikurinn endist sjaldnast; sannleikur gærdagsins er ekki sannleikur dagsins í dag.“⁸ 8 Jon Henley, „Queen of Darkness,“ The Guardian, 8. 9. 2018, theguardian.com/science/2008/sep/08/psychology.healthandwellbeing. Þetta gerir starf sannleiksleitandans að endalausu verkefni, það felur í sér stöðuga endurtekningu. Það er vegna þess að helsta markmiðið með leitinni er að afhjúpa og afbyggja geðveikina, lygarnar og fölsku ályktunanirnar sem við höfum sjálf skapað. Þegar uppi er staðið er um að ræða vegferð þar sem allt er lagt í sölurnar til að vernda heilbrigð mannleg gildi, með umhyggju fyrir mönnum og öðrum verum að leiðarljósi. Í slíkri vegferð þýðir ekkert að nema staðar eða gera hlé, þvert á móti krefst hún stöðugrar árvekni. ⁹ 9 Ibid.

Leitin að þekkingu og sannleika er frumstæð mannleg þrá sem byggir á þeirri afstöðu að við vitum ekki allt sem hægt er að vita um heiminn. Það er slík vanþekking sem knýr okkur áfram í að leita og spyrja alla ævi.¹⁰ 10 Harari, Sapiens. Við tökumst á við vanþekkingu okkar með forvitni, með væntingum um betra líf, með öflugu siðviti sem hjálpar okkur að berjast gegn því sem við teljum rangt, hvort sem um er að ræða þrælahald, flókna skriffinsku (eins og í dæminu hér áðan) eða aðrar áskoranir samtímans, svo sem matarsóun, áríðandi þarfir hælisleitenda, eyðingu skóga, grimmilega meðferð á dýrum eða loftslagsbreytingar. Slíkar áskoranir verða enn flóknari vegna ákveðinnar þekkingarkreppu sem stafar af takmörkuðum aðgangi að merkingarbærum sannindum og skorti á mannlegri getu til að greina staðreyndir frá lygum. Til þess að sigrast á þessari kreppu verðum við – eftir aldalangan að-skilnað þekkingar eftir landamærum fjölda ólíkra sérgreina og fagsviða – að leggja heiminn saman að nýju, að raða honum aftur saman og að sjá samspil ólíkra hluta hans.¹¹ 11 Thomas Fisher, Designing Our Way to a Better World (Minneapolis: University of Minnesota, 2016) & Donella H. Meadows, Thinking in Systems: A Primer, (ritstj./Ed.) Diana Wright (Vermont: Chelsea Green, 2008). Við verðum með öðrum orðum að „öðlast skilning á grundvallartengslum alls þess sem er og endurnýja merkingaruppsprettur okkar, eða deyja.“ ¹² 12 Elizabeth Farrelly, Blubberland: The Danger of Happiness (Sydney: NewSouth, 2007), 11. Stöðug endurnýjun á þekkingu okkar og skilningur á því að við tilheyrum öll sama kerfinu er sú vitsmunalega ögrun sem er nauðsynlegt að halda til streitu.

Leitin að sannleikanum felur í sér leit að þýðingu og merkingu, hún krefst stöðugrar sjálfsskoðunar án of mikillar áherslu á það hver við erum. Sjálfsskoðunin snýst líka um það hver við viljum vera og hvað við – sem samfélag af fólki sem tengist hvert öðru þvert yfir hnöttinn – viljum. Slík sjálfsskoðun er á ábyrgð einstaklingsins en einnig samfélagsins. Einstaklingar sem ögra eru nefnilega ekki einangraðir út af fyrir sig heldur manneskjur sem bregðast við samfélagi sínu. Einstaklingar sem ögra leitast við að taka ríkari þátt, vera virkari, ábyrgari og gagnrýnni gagnvart eigin samfélagi. Það á sérstaklega við um nærumhverfið þar sem einstaklingurinn á heima, því viðkomandi bæði þekkir og ber tilfinningar til þess sem stendur honum næst.¹³ 13 hooks, Teaching to Transgress. Það ber ekki að skilja þá mannlegu viðleitni að öðlast og deila þekkingu sem röð einangraðra orrusta heldur fremur sem sameiginlega vegferð sem farin er af fjölbreyttum hópi fólks sem starfar saman að sameiginlegum tilgangi.¹⁴ 14 Mlodinow, The Upright Thinkers. Eintómt einstaklingsframtak nægir ekki til að hrinda af stað raunverulegum breytingum. Slíkar breytingar geta aðeins orðið ef fólk finnur til nægilegrar samkenndar vegna þess að það trúir því sama og finnur til sömu ábyrgðar gagnvart því að breyta hinu viðtekna. Þegar þetta gerist eru breytingar mögulegar.¹⁵ 15 Alexandra Schindel, „Supporting Youth to Develop Environmental Citizenship With/Against a Neoliberal Context,“ Environmental Education Research, 21, #3 (2015): 390–402, DOI: 10.1080/13504622.2014.994164. Þegar þeir sem ögra starfa saman tekst þeim að brjóta, afhjúpa eða leiðrétta átök, ágreining eða ágalla á þeim hönnuðu kerfum sem við búum við. Það er gert með því að afhjúpa ósannindi og ganga á hólm við siðferðilegar, vísindalegar og menningarlegar takmarkanir. Með aukinni þekkingu vex jafnframt vald okkar yfir heiminum. Með þessu aukna valdi fylgir aukin ábyrgð á umhverfi okkar, náunganum og öðrum dýrum. ¹⁶ 16 Bertrand Russell, What I Believe (London: Routledge, 1996).

ÖGRANDI
MENNTUN

Á meðan vanþekking kann oft að réttlæta gjörðir okkar, vegna þess að við vissum ekki betur, þá knýr þekking okkur aftur á móti til þess að taka réttar siðferðilegar ákvarðanir; ákvarðanir sem styðja við umhverfis- og samfélagskerfi okkar. Á þeim forsendum trúi ég því að menntun leiki grundvallarhlutverk í okkar samfélagi. Menntun er samfélagsleg hreyfing og leggur sitt af mörkum í leitinni að sannleikanum ásamt því að greiða fyrir mannlegum þroska.¹⁷ 17 John Dewey, Experience and Education (New York: Free Press, 2015). Menntun er pólitísk og verður ætíð fyrir áhrifum þess samfélagskerfis og þeirrar hugmyndafræði sem ræður ríkjum.¹⁸ 18 Paulo Freire, Pedagogy of the Oppressed (London: Penguin Books, 1993). Þar af leiðandi er eitt meginmarkmið menntunar að efast um slík kerfi. Það að starfa við menntun merkir að vinna gegn kúgandi kerfum og takmörkun á aðgangi að þekkingu, það merkir að vinna að samfélagslegu og umhverfislegu réttlæti með það í huga að þekkingaröflun er í sjálfri sér samfélagslegt afl.

Menntafrömuðurinn bell hooks olli straumhvörfum með verki sínu Teaching to Transgress, Education as the Practice of Freedom. Þar segir hún að grundvöllur menntakerfis okkar sé gagnrýnin hugsun. Enska orðið yfir gagnrýni er dregið af gríska orðinu „kritikos“ sem merkir hæfni til þess að bera kennsl á og skera úr um – í íslensku merkir hugtakið hreinlega að rýna sér til gagns. Gagnrýnin hugsun krefst gagnrýnnar kennslufræði en það er ferli sem leiðir kennara og nemendur saman í sannleiksleit sem felst í því að spyrjast fyrir um grundvallarhugmyndir í samfélaginu á borð við þekkingu, réttlæti og jafnrétti. Gagnrýnin hugsun er ferli sem byggir á því að ögra viðteknum aðferðum og skoðunum og hugsa þær upp á nýtt. Slík hugsun krefst þolinmæði, hugrekkis og lýðræðissamfélags þar sem öllum sem vilja læra er veittur jafn aðgangur að menntun.¹⁹ 19 Joan Wink, Critical Pedagogy: Notes from the Real World (New York: Addison Wesley Longman, 2000). Gagnrýnin kennslufræði krefjast sjálfsskoðunar og endurhugsunar á hlutverkum þeirra menntastofnanna, skóla og háskólastofnanna sem við eigum, sem og á tengslum okkar hvert við annað, bæði innan þessara stofnana sem og í samfélaginu öllu.

Gagnrýnin kennslufræði spyr þeirrar grundvallarspurningar, hvað viljum við vilja og hvað viljum við vita? ²⁰ 20 Ibid. Það að læra að ögra er samfélagslegt ferli. Það hefst á því að við komum í kennslustofuna með persónulega reynslu okkar að borðinu ásamt staðreyndum og skoðunum. Sameiginleg sjónarhorn á raunveruleikann ryðja betri leiðir til þekkingar auk þess að þroska samkennd okkar á milli og gagnvart raunverulegum lífsvandamálum. Kennslustofan getur virkað sem tilraunastofa fyrir námsferlið, og orðið „róttækasti staður hins mögulega.“ ²¹ 21 hooks, Teaching to Transgress. Slík tilraunastofa er ekki loftþétt herbergi þar sem verið er að gera einangraðar tilraunir, heldur vöggustofa hugmynda, vettvangur samræðna þar sem tekist er á við þau takmörk sem ríkja, veruleikann eins og við þekkjum hann og hefðbundna hugmyndafræði og því öllu síðan ögrað í sameiningu.

Samræðan byggir á getu meðlima hópsins til þess að fresta ályktunum sínum og að taka raunverulega þátt í að „hugsa saman“.²² 22 Peter Senge, The Fifth Discipline: The Art & Practice of the Learning Organization (New York: Crown Business, 2006). Með samræðunni verða kennarar og nemendur „samábyrgir fyrir ferli sem stuðlar að þroska allra.“ ²³ 23 Freire, Pedagogy of the Oppressed, 53. Á forn-grísku merkti orðið „dialogos“ frjáls samskipti um merkingu í hóp. Slík samskipti gera hópnum kleift
að öðlast innsýn sem er einstaklingnum fyrirmunað.²⁴ 24 Senge, The Fifth Discipline, 10. Samræðan getur leitt til djúptækra, viturra og skarpra samtala og er ferli sem stuðlar að aukinni meðvitund, skapar og endurskapar fjölbreyttan skilning og leiðir til uppgötvunar nýrra sanninda.²⁵ 25 Wink, Critical Pedagogy, 48. Menntafrömuðurinn Paulo Freire telur að ást á heiminum og fólkinu sem byggir hann séu nauðsynlegar forsendur raunverulegrar samræðu.²⁶ 26 Freire, Pedagogy of the Oppressed, 62. Til þess að öðlast slíka ást verðum við að finna að það sem við gerum á tilraunastofunni okkar eigi erindi (hvort sem það er í námi eða í starfi), að það sem við gerum hafi áhrif á fólk og að ákvarðanir okkar hafi áhrif handan akademíunnar.

Af þessum sökum er kennslustofan staður til þess að ögra saman.²⁷ 27 hooks, Teaching to Transgress, 39. Það er gert ráð fyrir því að fólk ögri í kennslustofunni og því verður kennslustofan einnig að skapa jarðveg fyrir átök, skoðanaskipti, ágreining, mistök og villur. Orðið „error“ sem merkir villa á ensku rekur rætur sínar til latneska orðsins „errare“ sem merkir að ráfa um (íslenska orðið villa, vísar með svipuðum hætti í það að villast). Villur eru ferðalög hugans, leiðir til þess að rannsaka veruleika okkar sem ávallt fela í sér ögrun. Villurnar – ráfið og ögranirnar – skapa þekkingu sem er aftur myndar grundvöll þess að greina í sundur staðreyndir og lygar. Villur tilheyra leitinni að einhverju sem okkur skortir, sem við höfum þörf fyrir, sem við teljum mikilvægt að hafa, hvort sem um er að ræða afnám þrælahalds, eðlisfræðikenningar eða frelsi til þess að reisa eigið hús. Það að gangast við villunum er forsenda frekara náms.²⁸ 28 Meadows, Thinking in Systems, 181.

Menntun er bæði grundvöllur lýðræðis og þess að lifa af. Ekkert samfélag endist án þess að séð sé til þess að þekking og viska berist frá einni kynslóð til annarrar.²⁹ 29 Henry A. Giroux, On Critical Pedagogy (London: Bloomsbury, 2011). Slík miðlun krefst félagsfærni og réttra aðstæðna til að kenna og læra, það er réttu kennslufræðanna sem framleiða ekki aðeins „tæknifólk“ heldur ábyrga borgara, fólk sem er tilbúið að leggja sitt af mörkum til samfélagsins, fólk sem vill berjast gegn geðveikinni, standa andspænis raunveruleikanum og lagfæra margvíslega hönnunargalla hans, fólk sem vill vera virkir samfélagsþátttakendur. Heimspekingurinn Bertrand Russell taldi að hið góða líf krefðist þess að maður fléttaði saman þekkingu og ást til að skapa rými fyrir samfélag og almannahagsmuni. Þessu er mikilvægt að halda til haga í menntun og þetta er kjarninn í þroskun samfélagsþátttöku.³⁰ 30 Russell, What I Believe. Borgaralegri samfélagsþátttöku er gjarnan lýst á erlendum tungumálum með orðum sem rekja rætur sínar til latneska orðsins „civitas“ sem tekur til þeirra félagslegu, pólitísku og menningarlegu kerfa sem eru sameiginleg íbúum ákveðinnar borgar. En „civitas“ merkir ekki aðeins samfélagslíkama borgaranna, heldur er það jafnframt samfélagssáttmálinn sem leiðir alla borgarana saman. Í þeim skilningi tekur hugtakið til þeirra einstaklingsbundnu og samfélagslegu réttinda borgarans sem standa vörð um bæði almannahagsmuni og sameiginleg gæði. Þar sem að við lifum í hnattvæddu samfélagi er einnig mikilvægt fyrir okkur að hlúa að þessu með tilliti til alþjóðlegrar samfélagsþátttöku – skilja það að gjörðir okkar hafa ætíð áhrif á tilvist fólks um allan heim.

HLUTVERK
HÖNNUNARMENNTUNAR

Í mörgum erlendum tungumálum rekur orðið fyrir hönnun rætur sínar til latneska orðsins „de signare“ sem merkir að merkja, að tákna eða að velja. ³¹ 31 Roberto Verganti, Design-driven Innovation: Changing the Rules of Competition by Radically Innovating What Things Mean (Boston: Harvard Business Press, 2008). Hönnun snýst nefnilega um val og stöðuga rannsókn á því hvernig best er að velja – að því leyti er um síendurtekið ferli að ræða. Alistair Faud-Luke lítur svo á að hönnun „megi nota sem verkfæri; til að endurhugsa hversdagslífið, umbreyta hugmyndum um iðnframleiðslu, stjórnskipan, einstaklingsrými og almannarými, þau kerfi og tengslanet sem þegar eru til staðar og til þess að skapa nýjar tegundir aðgerða, pólitískrar vitundar og samfélags.“³² 32 Alistair Faud-Luke, Design Activism: Beautiful Strangeness for a Sustainable World(London: Earthscan, 2009), 25. Með þessu móti verður hönnun að rannsóknartæki í leit að sannleikanum (jafnvel þó svo að sannleikurinn standi sjaldnast í stað) í stöðugri viðleitni okkar til að greina staðreyndir frá lygum. Af þessu leiðir að flæði fjármagns, auðlindanýting, lofstlagsbreytingar, hröð borgarþróun, flóttamannavandi, dýraréttindi og upplýsingar um slík málefni eru allt viðfangsefni hönnunar.³³ 33 Beatriz Colomina & Mark Wigley, Are We Human?: Notes on an Archaeology of Design (Zürich: Lars Müller Publishers, 2016), 12.

Við lifum í hnattrænum heimi þar sem fréttir ferðast á hraða internetsins en einmitt vegna þess hvað allt gerist skyndilega hefur skapast glundroði þegar kemur að því að greina í sundur staðreyndir og lygar. Sá glundroði takmarkar aðgang okkar að merkingarbærum sannindum og getu okkar til að grípa inn í.³⁴ 34 Ibid., 85. Alvin Toffler skilgreinir þetta ástand sem lamar ákvarðanatöku „framtíðaráfall“.³⁵ 35 Russell L. Ackoff, Ackoff’s Best: His Classic Writings on Management (New York: John Wiley & Sons, 1999). Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir sem hnattrænt samfélag eru af þeim sökum fólgnar í því að læra hvernig taka megi grundvallarákvarðanir í sífellt flóknari og óstöðugri heimi, og ennfremur hvernig við getum aðhafst í öngþveitinu og sigrast á því. Jafnvel þó að aðgangur að upplýsingum sé grundvallaratriði þegar við tökum ákvarðanir, þá verðum við einnig að höfða til samfélagslegar ábyrgðar þegar við hvetjum til aðgerða. Við verðum að hafa hugrekki til þess að ögra með athöfnum, að tengja sjálf okkur heiminum á nýjan leik, fólkinu sem hér býr og stöðunum sem hér eru.³⁶ 36 Susan Sontag, Regarding the Pain of Others (London: Penguin Books, 2004). Menntun til samfélagsþátttöku snýst um að þroska borgaralega færni nemenda og valdefla þá, hvetja þá til að knýja fram hugmyndir sínar handan kennslustofunnar, sem samfélagsþátttakendur og borgarar. ³⁷ 37 Elizabeth Resnick, Developing Citizen Designers (New York: Bloomsbury Academic, 2016). Hönnun felur í sér ákvarðanir og ákvarðanir okkar verða að stjórnast af þekkingu á staðreyndum, reynslu, samfélagslegri og siðferðislegri afstöðu, sem og af vitund um að við búum í kerfi flókinna tengsla og sambanda – við lifum í samfélögum.³⁸ 38 John Thackara, How to Thrive in the Next Economy (London: Thames & Hudson, 2017).

Hönnun fæst við fólk og ákvarðanir þeirra, hönnun er félagsvísindi sem greinir ekki aðeins veruleikann heldur samþættir hann, og spyr hann út úr. Hönnun snýst um að ímynda sér ólíka veruleika, hugsa um hvað-ef sviðsmyndir og yfirvega merkingu þeirra. Hönnun snýst um ákvarðanir sem við tökum og skilning á afleiðingum þeirra fyrir samfélagið og umhverfið. Hönnun hefst í aðstæðum sem við upplifum vegna matarsóunar, vegna umferðaröngþveita, vegna fatlana, vegna óþægilegra aðstæðna, vegna reiði. Hönnun er pólitísk. Gríska hugtakið „politiká“ merkir bókstaflega borgin, það má þýða „politiká“ sem það sem varðar borgina. Pólitískur einstaklingur er einstaklingur sem lætur sér annt um borgina sína, um samfélagið sitt.

„Það að kenna og læra tilheyrir raunverulegu lífi og raunverulegt líf felur í sér pólitík og fólk.“³⁹ 39 Wink, Critical Pedagogy, 77. Hönnunarnemendur verða að skilja að „vandamál heimsins skiptast ekki upp með sama hætti og háskólarnir gera“.⁴⁰ 40 Jamshid Gharajedaghi, Systems Thinking: Managing Chaos and Complexity: A Platform for Designing Business Architecture (London: Elsevier, 2011), 104. Það verður að þróa nýtt samband á milli ólíkra vísindagreina og ögra viðteknum akademískum landamærum. Þar af leiðandi er mikilvægt að sjá háskóla fyrir sér sem samræðuvettvang sem byggir á samstarfi, ekki aðeins á milli ólíkra faggreina, heldur einnig með tilliti til félagslegra aðstæðna okkar, fólks og staða sem við rekumst á menntaveginum.⁴¹ 41 Sharon E. Sutton & Susan P. Kemp, „Integrating Social Science and Design Inquiry Through Interdisciplinary Design Charrettes: An Approach to Participatory Community Problem Solving,“ American Journal of Community Psychology 38, #1–2 (2006): 125, DOI: 10.1007/s10464-006-9065-0. Í ritgerð sinni um kennslufræði, „Learning to Live,“ skilgreinir fræðimaðurinn Thomas Merton tilgang menntunar sem fólginn í því að styðja við nemendur að vera þeir sjálfir, af heilindum – í leit að sannleika á vegferð sem er eftir allt saman ekki einmana vegferð heldur sameiginleg, heilandi vegferð. ⁴² 42 hooks, Teaching to Transgress.

Arkitektinn og menntafrömuðurinn Tony van Raat skrifar í inngangsorðum að bók sem kallast 202 for Refugees að „hlutverk menntunar hljóti að felast í því að aðstoða næstu kynslóð borgara að öðlast meðvitund um félagslegar og pólitískar skyldur sínar og gera þeim kleift að öðlast bæði hæfni og afstöðu til þess að hugsa sjálfstætt og hafa áhrif.“ ⁴³ 43 Tony van Raat, 202 for Refugees, (ritstj./Ed.) Magdalena Garbarczyk (Auckland: UNITEC, 2016). Menntun snýst um meðvitund. Hún er fólgin í því að þroska og þróa, ekki aðeins vísindalega staðreyndaþekkingu, heldur einnig samkennd, tilfinningagreind, félagsfærni og hönnunarfærni með það fyrir augum að takast á við og leysa áskoranir í samtímanum, að leggja eitthvað af mörkum og taka þátt sem borgarar í samfélagi okkar og í heiminum. Það er nefnilega svo að í þessum menningarlega og efnahagslega ofurtengda heimi eru engin vandamál sem þrífast í tómarúmi. Þegar við lærum að deila þekkingu og vinna saman er hægt að takast á við vandamál með heildstæðari hætti. Hlutverk mitt sem kennara er fólgið í því að hvetja nemendur til að ögra viðteknum mörkum. Það gefur mér síðan hugrekki til þess að halda sjálfur áfram að ögra.